Διεθνεῖς ἀνατροπές φέρνει ἡ Οὐκρανία

Γράφει ὁ Εὐθ. Π. Πέτρου

Ἀσχέτως πρός τό ἐάν μπορῆ νά ἐπιτευχθῆ ἤ ἀκόμη καί νά τηρηθῆ μία συμφωνία ἐκεχειρίας στήν Οὐκρανία, οἱ ἐππτώσεις αὐτῆς τῆς κρίσεως στό διεθνές γίγνεσθαι θά εἶναι μα κροπρόθεσμες καί καθοριστικές. Ἴσως καί νά σημαίνη τό τέλος μιᾶς περιόδου, κατά τήν ὁποία ὁ δυτικός κόσμος ἐπίστευσε ὅτι οἱ οἰκονομικές ἀρχές πάνω στίς ὁποῖες στηρίζεται ὁ ἴδιος, θά μποροῦσαν νά γίνουν οἰκουμενικῶς ἀποδεκτές, ὥστε νά διαμορφώσουν ἕνα κλίμα εὐημερίας γιά τήν αὔριο.

Ἕνας ψύχραιμος παρατηρητής, θά εἶχε βεβαίως διαπιστώσει ὅτι –σέ ἀντίθεση πρός τήν Κίνα– ἡ Ρωσία οὐδέποτε υἱοθέτησε τίς ἀρχές τοῦ ἐλευθέρου ἐμπορίου. Τίς ἐκμεταλλεύθηκαν βέβαια οἱ Ρῶσοι «ὀλιγάρχες» κάνοντας κερδοφόρες ἐπενδύσεις στήν δυτική Εὐρώπη. Τό ρωσικό κράτος ὅμως οὐδέποτε τίς ἐφήρμοσε.

Ἡ ἐκδοχή Πούτιν γιά τίς ἰδιωτικοποιήσεις ἦταν μία μεθόδευσις γιά νά περάσουν οἱ οἰκονομικές μονάδες τῆς χῶρες στά χέρια πρώην ἀξιωματούχων τοῦ σοβιετικοῦ καθεστῶτος, ἀποκλείοντας μάλιστα τήν νεώτερη γενιά Ρώσων ἐπιχειρηματιῶν πού μπορεῖ νά παρεξέκλιναν πρός πλέον φιλελεύθερες ἀντιλήψεις. Αὐτό, μέχρι σήμερα τουλάχιστον, δέν ἐμπόδισε νά γίνεται δεκτή ὡς ἰσότιμος συνομιλητής στίς συζητήσεις σχετικά μέ τήν ἀνάπτυξη τοῦ παγκοσμίου ἐμπορίου!

Μέ τήν περίπτωση τῆς Οὐκρανίας ὅμως, παρεβιάσθη μία βασική ἀρχή στήν ὁποία στηρίζεται ἡ ὅλη προσπάθεια τῆς λεγομένης παγκοσμιοποιήσεως. Ὁ σεβασμός τῶν συνόρων τῶν κρατῶν. Πῶς θά μποροῦσαν νά συναλλάσσονται ἐλευθέρως χῶρες πού ἐγείρουν ἐδαφικές ἤ ἄλλες διεκδικήσεις;

Ὑπάρχουν βεβαίως καί αὐτοί πού ὑποστηρίζουν ὅτι ἡ Οὐκρανία ἀποτελεῖ «ζωτικό χῶρο» τῆς Ρωσίας, ἡ ὁποία ὡς ἐκ τούτου δικαιοῦται νά τόν διεκδικήση. Προφανές εἶναι ὅτι ἐν τοιαύτη περιπτώσει ἐπιστρέφουμε στήν περίοδο τῆς σοβιετίας καί τοῦ Ψυχροῦ Πολέμου. Σέ ἕνα περιβάλλον δηλαδή τό ὁποῖο σέ καμμία περίπτωση δέν ἐπιτρέπει τήν ἀνάπτυξη οἰκονομικῶν σχέσεων βασισμένων σέ φιλελεύθερες ἀρχές. 

Ἡ Οὐκρανία ἄλλωστε ὅπως ὅλες οἱ πρώην σοβιετικές χῶρες ἀπέκτησε τήν ἀνεξαρτησία της μέ τήν ἀπόλυτη συναίνεση τῆς Ρωσικῆς Ὁμοσπονδίας. Τό ὅτι σήμερα ἄλλαξε γνώμη, δέν σημαίνει ὅτι πρέπει νά τῆς ἐπιτραπῆ νά ἀνακατατάσση κατά τό δοκοῦν τῆς στιγμῆς τά διεθνῆ διπλωματικά δεδομένα.

Οἱ οἰκονομικές κυρώσεις πού ἄρχισαν νά ἐπιβάλλονται στήν Ρωσία εἶναι τό φυσικό ἐπακόλουθο τῆς εἰσβολῆς στήν Οὐκρανία. Ἡ θεωρία ὅτι οἱ αὐτονομιστές τοῦ Ντονέτσκ κινοῦνται μόνοι καί χωρίς ρωσική ὑποστήριξη θυμίζει μόνον τόν ἀλήστου μνήμης Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς καί τόν ἰσχυρισμό του ὅτι δέν ὑποστηρίζει τούς Σερβοβοσνίους. Ἰσχυρισμό πού προκαλοῦσε θυμηδία ἀκόμη και στήν ρωσική ἡγεσία τῆς ἐποχῆς.

Ἐν ὀλίγοις, ἀποδεικνύεται ἐκ τῶν πραγμάτων ὅτι το ὄνειρο ἑνός παγκοσμίου συστήματος ἁρμονικῆς συνεργασίας καί συναλλαγῶν, ἀπηλλαγμένου ἀπό τούς κινδύνους νέων πολέμων ἀπεδείχθη ἀπολύτως ἀνεδαφικό. Λίγα χρόνια μετά τήν λήξη τοῦ Ψυχροῦ Πολέμου ἐνεφανίσθησαν καταστάσεις ὅπως αὐτή τοῦ Ἰράκ καί τῆς πρώην Γιουγκοσλαβίας. 

Ἐπενοήθη τότε ὁ ὅρος «τοπικοί πόλεμοι» καί οἱ ὀνειροβασίες συνεχίσθηκαν βασισμένες στήν παραδοχή, ὅτι θά μποροῦσαν οἱ ἀντιπαραθέσεις νά παραμένουν ἐντοπισμένες καί νά ἀπομονώνονται ἀπό τό κατά τά λοιπά «ἀποστειρωμένο» περιβάλλον τῶν διεθνῶν συναλλαγῶν.

Ἡ περίπτωσις τῆς Οὐκρανίας ἐμπλέκει τήν Ρωσία, δηλαδή τήν μεγαλύτερη σέ ἔκταση χώρα τοῦ κόσμου, ἡ ὁποία ἐκ παραλλήλου κατέχει τό 30% περίπου τῶν φυσικῶν πόρων τοῦ πλανήτου, ἐνῶ ἀποτελεῖ καί τόν μεγαλύτερο εἰσαγωγέα καί καταναλωτή προϊόντων ὑψηλῆς τεχνολογίας. Μάλιστα ἡ Ρωσία εἶναι ὁ παράγων πού ἐδημιούργησε τήν κρίση. Δέν θά μποροῦσε ἡ κατάστασις αὐτή να παραμείνη ἐντοπισμένη σέ «τοπικό» ἐπίπεδο. Ὅλα αὐτά παραπέμπουν στό θεμελιῶδες ἐρώτημα ἄν οἱ οἰκονομικές διαδικασίες καθορίζουν τίς πολιτικές ὅπως ἰσχυρίζονται οἱ μαρξιστές, ἤ συμβαίνη τό ἀντίθετο.

Ἐκ τῶν πραγμάτων ἀποδεικνύεται ὅτι ἡ οἰκονομία εἶναι ἕνας παράγων ἀνάμεσα στούς πολλούς πού συνθέτουν τήν ὁλο- κληρωμένη πολιτική θεώρηση. Ὁπωσδήποτε ἐπηρεάζει ἀλλά ὄχι στόν βαθμό τοῦ νά καθορίζει ἀπόλυτα.

Διαφορετικά, ἡ προσδοκία τοῦ οἰκονομικοῦ συμφέροντος θά εἶχε ἀποτρέψει κρίσεις, πολέμους καί κατα- στροφές. Ὅλες αὐτές οἱ καταστάσεις εἶναι ἐξαιρετικά δυσμενεῖς ἕως καί ἀνατρεπτικές γιά τήν οἰκονομική τάξη. Τά ἐθνικά συμφέροντα ὅμως καί οἱ ἰσορροπίες ἐπιρροῆς καί ἰσχύος, συνήθως δέν συμβαδίζουν μέ τά δεδομένα τῶν παγκοσμίων οἰκονομιῶν.